W celu prawidłowego rozwoju emocjonalnego oraz społecznego dziecka z wadą słuchu wskazane jest zapewnienie mu oraz jego najbliższym wszechstronnej specjalistycznej pomocy.

Do najważniejszych form pomocy dziecka z wadą słuchu zaliczamy:

• Zastosowanie aparatów słuchowych
• Opieka logopedyczna
• Leczenie zachowawcze lub chirurgiczne
• Opieka audiologa oraz foniatry
• Pomoc psychologiczna

Aparaty słuchowe

Prawidłowy rozwój psychiczny, emocjonalny i społeczny dziecka niedosłyszącego jest możliwy tylko wyłącznie jeśli w leczeniu zastosuje się aparat słuchowy. Aparat słuchowy to  urządzenie służące do wzmacniania głośności dźwięków u osób niedosłyszących. (Więcej na temat aparatów słuchowych przeczytasz w artykule Aparaty słuchowe)

Specjalnie dobrany aparat słuchowy umożliwia dziecku słyszenie własnego głosu, melodii, artykulacji, rytmu, a także szybkości wypowiadanych słów.

Logopeda

Jednym z podstawowych warunków prawidłowego rozwoju mowy, jest sprawnie działający narząd słuchu. Niestety dzieci z wadą słuchu, ze względu na ograniczoną percepcją słuchową mają utrudnione nabywanie mowy. Dlatego bardzo ważne jest, aby jak najwcześniej objąć dziecko specjalistyczną opieką logopedyczną.

Terapia logopedyczna obejmować powinna:

• ćwiczenia oddechowe (np. nauka prawidłowego toru oddechowego)
• ćwiczenia głosowe (np. praca nad właściwą tonacją, prawidłowe brzmienie głosek)
• ćwiczenia artykulacyjne (np. usprawnianie narządów mowy, wywołanie głosek, utrwalanie ich prawidłowej realizacji)
• ćwiczenia leksykalne (np. opowiadanie historyjek obrazkowych, ilustracji)
• ćwiczenia gramatyczne (rozumienie pytań np. kto?, co?, co robi?, gdzie?)
• wczesną naukę czytania metodą symultaniczno-sekwencyjną ®
• trening słuchowy w oparciu o program słuchowy „Słucham i uczę się mówić”

Foniatra oraz audiolog

Dzieci z ubytkiem słuchu cierpią na zaburzenia głosu zwane dysfonią. Głos dziecka niedosłyszącego jest matowy, zachrypnięty, krzykliwy z przydźwiękiem nosowym. Natomiast głos dzieci głuchych jest bezbarwny, cichy, monotonny pozbawiony elementów melodyjnych ograniczony do kilku tonów.

Dlatego też narządy głosowe dzieci niesłyszących  i głuchych wymagają wieloletnich specjalistycznych ćwiczeń. Ćwiczenia te powinny odbywać się pod okiem specjalistów.

W celu uzyskania pełnej diagnozy i pomocy należy udać się do

• Foniatry – specjalisty, który zajmuje się zaburzeniami i schorzeniami głosu, mowy i języka, schorzeniami narządu słuchu.
• Audiologa – specjalisty od procesu słyszenia, chorób narządu słuchu oraz problemu dzieci niedosłyszących.

Pomoc psychologiczna

Stwierdzenie wady słuchu u dziecka, podobnie jak diagnoza innych chorób przewlekłych bądź niepełnosprawności, zagrażających prawidłowemu rozwojowi dziecka jest zdarzeniem, które wywraca i wstrząsa życie rodzinne. Rodziców targają emocje, cierpienie, ból, gniew, frustracje, lęk, przerażenie, złość, nienawiść, agresję. Dlatego bardzo ważne jest by właśnie w tym czasie otrzymali oni należytą pomoc psychologiczną. Gdy rodzice nie uporają się ze swoimi emocjami nie nauczą się akceptować dziecka takim jakie ono jest, nie odnajdą siebie w nowej roli rodzica dziecka niepełnosprawnego nie będą wstanie stworzyć mu warunków do prawidłowego rozwoju.

Pomoc psychologa obejmować powinna również pomoc dziecku. Psycholog bada dziecko i wspólnie z lekarzem kieruje dziecko do odpowiedniego przedszkola lub szkoły. Psycholog zajmuje się również ćwiczeniami, które mają na celu prawidłowy rozwój poszczególnych funkcji psychicznych. Jego pomoc jest nieoceniona również w przypadku pojawienia się problemów takich jak:

• trudności w zachowaniu np. mała motywacja do nauki, trudności w adaptacji do nowych warunków w szkole lub przedszkolu
• trudności w nauce np. dysleksja, dysgrafia,
• trudności społeczne np. konflikty rówieśnicze, problemy rodzinne
• trudności emocjonalne np. nieśmiałość, depresja, niskie poczucie własnej wartości, lęki.

Dziecko z wadą słuchu w szkole

Dziecku z wadą słuchu podejmującemu naukę w szkole należy zapewnić odpowiednie (omówione niżej) warunki, aby mogło ono na równi z innymi dziećmi sprostać trudom edukacji.

Wskazówki dla nauczyciela

• Rozmowa z rodzicami dziecka – uzyskanie informacji w jakim stopniu dziecko ma uszkodzony słuch, w jakich warunkach odbiera mowę najlepiej.
• Stopniowanie trudności – należy przygotować program nauczania dostosowany do możliwości percepcyjnych dziecka.
• Zapewnienie dziecku optymalnych warunków do odbioru mowy – dziecko powinno siedzieć na wprost nauczyciela, najlepiej w pierwszej lub drugiej ławce, do dziecka należy mówić w sposób naturalny, z wyraźną artykulacją.
• Wprowadzając i utrwalając nowe wiadomości należy pamiętać by ćwiczenia te były krótkie i niewyczerpujące.
• Wrażanie rodziców do pracy z dzieckiem w domu – należy współpracować z rodzicami, przekazywać im informacje o trudnościach, postępach czy sukcesach dziecka.
• Dokonując oceny ucznia z niedosłuchem należy uwzględnić trudności dziecka – na ocenę z języka polskiego nie powinny rzutować błędy gramatyczne, błędy w pisowni polegające na ubezdźwięcznianiu głosek.
• Włączenie dziecka w życie klasy poprzez niedopuszczenie do sytuacji upokarzania dziecka, zwalczanie przejawów złośliwości ze strony kolegów, niepożądanych odruchów współczucia. Należy również zachęcać dziecko do publicznych wystąpień, traktować je na równi z innymi uczniami.

Ważne!

W procesie terapii należy uwzględnić ćwiczenia ogólnorozwojowe, do których zaliczamy następujące ćwiczenia:

• ćwiczenia sprawności motorycznej
• ćwiczenia percepcji wzrokowej
• ćwiczenia operacji myślowych (klasyfikowanie, szeregowanie, myślenia przyczynowo-skutkowego, relacyjnego, symbolicznego)
• ćwiczenia pamięci
• ćwiczenia naśladownictwa.

Bibliografia